Otomobil üreticileri, araçların performansını ve yakıt verimliliğini artırmak için turboşarj sistemlerini giderek daha fazla kullanmaktadırlar. Turbo, egzoz gazlarının enerjisini kullanarak hava emişini artırır ve böylece motora daha fazla hava-yakıt karışımı sağlar. Ancak, bu karmaşık sistem, belirli koşullar altında arızalanabilir ve ciddi sorunlara yol açabilir. Bu kapsamlı rehberde, dizel araçlarda turbo arızalarının nedenlerini, belirtilerini ve alınması gereken önlemleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Dizel Araçta Turbo Bozulursa Ne Olur ?
Turbo Arızalarının Nedenleri
Dizel araçlarda turbo arızalarının çeşitli nedenleri olabilir. Bu nedenler, aracın kullanım şekline, bakım düzenine ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Aşağıda, en yaygın turbo arıza nedenlerini ele alacağız.
Yetersiz Yağlama
Turbo, yüksek hızlarda döndüğü için sürekli olarak yağlanması gerekir. Yetersiz yağlama, turbo bileşenlerinin aşırı ısınmasına ve aşınmasına neden olur. Bu durum, turbo miline, yataklarına ve sızdırmazlık elemanlarına zarar verebilir.
Yetersiz yağlama, aşağıdaki etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir:
- Motor yağ seviyesinin düşük olması
- Yağlama kanallarında ve yatak yuvalarında aşırı karbon birikimi
- Soğuk çalıştırmadan sonra ani yüksek devirlere çıkılması
- Yağlama hatlarındaki kirlilik veya sızdırmazlık elemanı parçaları
- İdeal viskozitede olmayan motor yağı kullanımı
- Tıkalı yağ soğutucusu veya aşınmış yağ pompası
Bu sorunların önüne geçmek için, düzenli yağ değişimleri ve araç üreticisinin önerdiği yağ özelliklerinin kullanılması önemlidir.
Kontamine Yağ Kullanımı
Yağ içerisindeki kirlilikler, kurum, yakıt, soğutma sıvısı veya aşınmış metal parçacıkları, turbo arızalarına neden olabilir. Turbo, yüksek hızlarda döndüğü için, yağ içindeki en küçük bir parçacık bile hasara yol açabilir.
Kontamine yağ kullanımının etkileri şunlardır:
- Radyal yatak yüzeylerinde, sızdırmazlık segmanlarında ve turbo milinde çizikler veya izler oluşması
- Türbin tarafında yağ sızıntısı ve aşırı yağ tüketimi
- Turbo milinin sallanması ve nihayetinde kırılması
Bu sorunların önüne geçmek için, araç üreticisinin önerdiği bakım periyotlarına uyulmalı, kaliteli filtreler tercih edilmeli ve turbo, intercooler, yağ filtresi ve hava filtresi arıza sonrasında mutlaka değiştirilmelidir.
Yağ Kaçağı
Dizel araçlarda artan yağ tüketimi ve egzozdan mavimtırak duman çıkışı, turbo yağ kaçağına işaret edebilir. Bu durum, aşağıdaki etkilere yol açabilir:
- Yağın turbonun türbin veya kompresör tarafından dışarı sızması
- Hava emiş yollarında, özellikle intercoolerde yağ birikimi
- Motor gücünde düşüş
- Aniden aşırı hızlanmalar (intercoolerdeki yağ nedeniyle)
Yağ kaçağının nedenleri arasında, tıkalı yağ dönüş yolları, aşırı gaz kaçağı veya blok havalandırma sistemindeki tıkanıklıklar sayılabilir. Bu sorunların önüne geçmek için, yağ seviyesi düzenli olarak kontrol edilmeli, yağ dönüş yolları ve blok havalandırması incelenmeli, aşınmış piston ve segmanlar değiştirilmelidir.
Yabancı Nesne Hasarı
Turbo, emiş veya egzoz sistemine giren yabancı nesnelerden kolayca etkilenebilir. Toz, kum, segman parçaları, erimiş piston parçaları veya supap parçaları, turboyu ciddi şekilde hasara uğratabilir.
Yabancı nesne hasarının etkileri şunlardır:
- Türbin çarkının hasar görmesi
- VTG turbolarda hava yönlendirme plakasının eğilmesi veya karbonize olması
- Emiş çarkı kanatlarının aşınması ve hava geçiş yuvasının zarar görmesi
- Hava emiş hattında buz oluşumundan kaynaklanan hasarlar
Bu tür hasarların önüne geçmek için, hava emiş hattında sızıntı olmamalı, hava filtresi düzenli olarak değiştirilmeli ve kısa süreli sürüşlerden kaçınılmalıdır.
Aşırı Egzoz Sıcaklıkları
Her turbo, belirli bir sıcaklık aralığında çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Eğer bu limitler aşılırsa, turbo kısa sürede hasar görebilir.
Aşırı egzoz sıcaklıklarının etkileri şunlardır:
- Turbonun yuvasında çatlaklar oluşması
- Yağ kanallarının tıkanması ve yağ sızıntısı
- Türbin tarafında orantısız karbonlaşma
Bu sorunların nedenleri arasında, turbo ayarlarıyla oynanması, yanma sistemi hataları ve EGR valfinin düzgün çalışmaması sayılabilir. Bu nedenle, turbo ayarlarına müdahale edilmemeli, motor aşırı yüklenilmemeli ve EGR valfi düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Aşırı Hız
Turboların belirli bir hız limitine göre tasarlandığını unutmamak gerekir. Bu limitler aşıldığında, turbo bileşenleri hızlı bir şekilde hasar görür.
Aşırı hızın etkileri şunlardır:
- Emiş çarkının arkasında çukurcuklar oluşması ve malzemenin akışa başlaması
- Emiş çarkının kırılması
- VTG turbolarda hava yönlendirme plakasının karbonlaşması
Bu sorunların nedenleri, izin verilen hız limitlerinin aşılması, turbo ayarlarıyla oynanması, hava yönlendirme plakasının karbonlaşması veya kontrol parçalarındaki hatalar olabilir. Bu nedenle, turbo ayarlarına müdahale edilmemeli, motor aşırı yüklenmemeli ve düzenli bakımlar yapılmalıdır.
Turbo Arızası Belirtileri
Dizel araçlarda turbo arızası belirtileri, genellikle aracın performansında ve emisyon değerlerinde gözlemlenen değişikliklerle kendini gösterir. Aşağıda, turbo arızasının en yaygın belirtilerini ele alacağız.
Motor Gücünde Azalma
Turbo arızası durumunda, aracın gücünde belirgin bir düşüş yaşanabilir. Özellikle hızlanma sırasında motorun tepkisinin azaldığı, maksimum hızın düştüğü ve gaz pedalına verilen tepkinin yavaşladığı gözlemlenebilir.
Egzozdan Anormal Duman Çıkışı
Bozuk bir turbo, egzozdan aşırı miktarda duman çıkmasına neden olabilir. Bu dumanın rengi, arızanın türüne bağlı olarak değişebilir. Siyah duman, yakıtın yanmamış bir şekilde egzozdan atıldığını gösterirken, mavi duman yağ sızıntısına işaret eder.
Anormal Motor Sesi veya Titreşim
Turbo arızası, motor bölgesinden anormal sesler veya titreşimler üretebilir. Bu sesler, turbo pervanesindeki çatlaklar veya sızdırmalardan kaynaklanabilir. Ayrıca, hızlanma veya motor devirlerindeki değişiklikler sırasında anormal titreşimler hissedilebilir.
Yakıt Tüketiminde Artış
Bozuk bir turbo, motorun verimliliğini azaltacağından, yakıt tüketiminde belirgin bir artış gözlemlenebilir.
Turbo Basıncında Değişiklikler
Aracın turbo basıncının normalden düşük olması veya değişkenlik göstermesi, turbo arızasına işaret edebilir. Bu basınç, aracın içindeki veya dışındaki basınç sensörleri tarafından izlenir.
Turbo Arızası Teşhisi
Dizel araçlarda turbo arızası belirtilerini fark ettiğinizde, aracınızı bir uzmana göstererek detaylı bir kontrol yaptırmanız önemlidir. Uzmanlar, turbo arızasının nedenini tespit edebilir ve gerekli onarımları gerçekleştirebilir.
Teşhis süreci, aşağıdaki adımları içerebilir:
- Aracın motor performansındaki değişikliklerin incelenmesi
- Egzoz emisyonlarının analizi
- Turbo basıncının ve hava akışının ölçülmesi
- Turbonun sökülmesi ve görsel olarak incelenmesi
- Yağ ve hava filtrelerinin kontrol edilmesi
- Yanma sistemi, EGR valfi ve diğer ilgili bileşenlerin incelenmesi
Erken teşhis ve müdahale, daha ciddi hasarların önlenmesine yardımcı olacaktır.
Turbo Bakımı ve Onarımı
Dizel araçlarda turbo bakımı ve onarımı, turbonun uzun ömürlü ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak için oldukça önemlidir. Aşağıda, turbo bakımı ve onarımı hakkında detaylı bilgiler bulunmaktadır.
Turbo Bakımı
Turbo bakımı, aşağıdaki adımları içerir:
- Düzenli olarak motor yağı değişimlerinin yapılması
- Yağ seviyesinin ve kalitesinin düzenli olarak kontrol edilmesi
- Soğutma sisteminin düzgün çalıştığından emin olunması
- Temiz hava filtresinin kullanılması
- Motorun genel sağlığının kontrol edilmesi
Düzenli bakım, turbonun aşırı zorlanmasını ve hasar görmesini önleyecektir.
Turbo Onarımı
Turbo arızası durumunda, öncelikle bir uzmana başvurulmalı ve profesyonel bir değerlendirme yapılmalıdır. Onarım süreci, aşağıdaki adımları içerebilir:
- Tamir edilebilir parçaların (rulmanlar, contalar, türbin) değiştirilmesi
- Turbonun temizlenmesi ve bakımı
- Tamir edilemeyen turboların değiştirilmesi veya yeniden inşa edilmesi
Profesyonel yardım almak ve düzenli bakım yapmak, turbonun sağlıklı bir şekilde çalışmasını ve aracın performansını korumasını sağlayacaktır.
